Verdroging wordt slim aangepakt in natuurgebied bij Kockengen

In 31 natuurgebieden werkt de provincie Utrecht samen met diverse partners aan bestrijding van verdroging. Verdroging brengt schade toe aan de natuur en bedreigt de biodiversiteit. Natuurgebied Armenland-Ruwiel is één van de gebieden waar de verdroging wordt bestreden. Dit eeuwenoude natuurgebied ligt midden in het Groene Hart, nabij Kockengen. Allard van Leerdam is als ecoloog van Staatsbosbeheer betrokken bij de aanpak. “Ik zie al dat ons gezamenlijke werk een eerste positief effect heeft op diversiteit aan planten en dieren in het gebied”, aldus de ecoloog.

Het verdrogen van Utrechtse natuurgebieden is een probleem voor de biodiversiteit. Bijzondere planten- en diersoorten hebben de oorspronkelijk natte en voedselarme bodem van het Groene Hart nodig om te ontwikkelen. “Armenland-Ruwiel is cruciaal voor het voortbestaan van bijzondere soorten. Ze zijn nu nog in dit gebied aanwezig, maar kwamen vroeger over honderden hectaren voor. Door de verdroging aan te pakken, geven we deze soorten de kans om zich weer uit te breiden. Denk bijvoorbeeld aan plantensoorten zoals de klokjesgentiaan en de Spaanse ruiter. Ook verschillende dieren hebben baat bij de vernattingsaanpak, zoals de ringslang en de noordse woelmuis”, weet Van Leerdam.

Onderdelen aanpak
Natuurgebieden kampen met verdroging door ontwatering, peilverlagingen en winning van grondwater in de afgelopen decennia. De extremere weersomstandigheden komen daar nog eens bovenop. Daarom zijn in Armenland-Ruwiel om te beginnen de slootpeilen omhoog gezet. Dat bleek echter niet genoeg, want de grondwaterstanden in het midden van de percelen zakten soms wel tot een meter diep uit. Daarmee waren de planten en dieren nog niet voldoende geholpen.

Van Leerdam legt uit wat vervolgens de aanvullende stappen waren: “Twee boeren uit het gebied hebben percelen rondom het natuurgebied ook tot natuur omgevormd. De waterpeilen van deze nieuwe percelen zijn eveneens omhoog gezet, mede door het gebiedseigen water beter vast te houden. We hebben met deze percelen een soort natuurlijke, beschermende en zuiverende buffer aangelegd rondom Armenland-Ruwiel. Om het effect nog verder te vergroten, zijn maatregelen genomen om de natuurlijke toevoer van water uit de omgeving te verbeteren. We zien dat er nu méér en schoner water in het natuurgebied binnenkomt. Dat is goed nieuws.”

Groei populaties
Van Leerdam hoopt dat Armenland-Ruwiel zich nog verder gaat ontwikkelen. “We verwachten dat de populaties van bijzondere soorten hier steviger worden. Het zou helemaal mooi zijn als ze zich uitbreiden naar de nieuw aangelegde bufferzones. Daarmee groeit dit natuurgebied verder. Je zou kunnen zeggen dat Armenland-Ruwiel uit eenzame quarantaine is bevrijd. Als de ontwikkeling goed gaat, is het niet ondenkbaar dat ook nieuwe soorten zich in de toekomst vestigen in het gebied. Dat hoop ik echt”, aldus Van Leerdam.

De ecoloog van Staatsbosbeheer ziet dat de aanpak van verdrogingsbestrijding in specifieke gebieden, uiteindelijk een positief effect heeft op de gehele staat van de Utrechtse natuur. “Verdrogingsbestrijding hangt voor mij sterk samen met de realisatie van het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Nieuwe aangelegde natuurpercelen worden weer natter gemaakt. Dat helpt om de vaak aangrenzende oorspronkelijk natuurgebieden ook natter te krijgen. De verdrogende effecten van peilverlagingen worden immers letterlijk op grotere afstand gebracht. Armenland-Ruwiel is daar een perfect voorbeeld van. De maatregelen tegen verdroging dragen daarmee uiteindelijk ook bij aan het grotere doel om effecten van klimaatverandering op onze samenleving op te vangen.”

Toekomst
Natuurgebieden in de provincie Utrecht hebben al enige decennia te maken met verdroging. In 2008 heeft provincie Utrecht daarom met waterschappen en natuurbeheerders afspraken gemaakt om de verdroging van de belangrijkste natuurgebieden in de provincie aan te pakken. De aanpak in Armenland-Ruwiel is daar onderdeel van. De provincie streeft samen met de Rijksoverheid naar verdere verbeteringen tegen verdroging. In het kader van de verdrogingsaanpak gaat de provincie verder verkennen welke aanvullende maatregelen nog mogelijk zijn. De provincie Utrecht wil in 2021 met een vernieuwd plan komen om samen met de gebiedspartners verder te werken aan de kwaliteit van de Utrechtse natuur.