Oude Strijper Aa wordt klimaatbestendig
4 jan 2021In Brabant, ten oosten van het Leenderbos, tussen de Riesten en de Gastelsche Heide, ligt het beekdal van de Oude Strijper Aa. Het is niet zomaar een beekdal. De vennen van het gebied zijn tevens het brongebied van deze beek. Het was sinds de ruilverkaveling van 1973 een beekdal met een rechte waterloop. Waterschap De Dommel gaat het beekdal herinrichten en herstelmaatregelen treffen.
Het beekdal van de Oude Strijper Aa heeft te maken met verdroging en gevoeligheid voor stikstof. Ook de veranderingen in het klimaat hebben grote invloed op het beekdal ten zuiden van Eindhoven. Samen met andere partijen, waaronder de provincie Noord-Brabant, heeft het Waterschap De Dommel een plan gemaakt om het beekdal beter bestand te maken tegen het veranderende klimaat.
Marlou Gremmen, omgevingsmanager bij Waterschap De Dommel, legt uit: “Het gebied is nu vooral gericht op het afvoeren van water, maar door het veranderende klimaat is het belangrijk om het water juist langer vast te houden in het gebied. Daarom gaan we maatregelen uitvoeren, zoals meer slingering geven aan de beek. We leggen flauwere oevers aan en verhogen de beekbodem om het water langer in het gebied te houden. Vanwege het veranderende klimaat wordt het steeds droger. Dat is niet alleen een probleem voor de natuur, maar ook voor andere grondgebruikers, zoals de agrariërs die water nodig hebben om hun gewassen te laten groeien,” vertelt Marlou trots over dit project.
Stroomsnelheid
Om bestand te zijn tegen droge periodes, is het noodzakelijk dat het gebied beter water kan vasthouden. Daarvoor krijgt de Oude Strijper Aa een natuurlijkere loop, vergelijkbaar met de situatie vóór 1973. Ook wordt de stroomsnelheid in de beek gevarieerd en verhoogd: flauwere oevers, een hogere beekbodem, iets meer slingering. Door het laten kronkelen van de beek ontstaat er meer ruimte voor water. Daarmee wordt er niet alleen natuur hersteld, maar dragen de maatregelen ook bij aan de waterveiligheid, omdat het gebied water in extreem natte periodes langer vast kan houden. Zo ontstaat er een natuurlijker beekdal met beekbegeleidend bos, dat beter in staat is om de effecten van klimaatveranderingen op te vangen. Rondom de stikstofgevoelige bosjes en vennen worden maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de natuur niet verder achteruit gaat. Het grondwaterpeil mag daar niet te diep wegzakken.
Natuurlijke balans
“We hopen te voorkomen dat stukken bos en vennen verder verdrogen en de bijzondere planten en diersoorten in het van oorsprong moeras- en vennengebied verdwijnen,” zegt Marlou. Het watersysteem wordt als het ware weer in een natuurlijke balans gebracht. Dit is een belangrijke voorwaarde voor de instandhouding van het Natura 2000-gebied Groote Heide-Leenderbos & de Plateaux, waar Oude Strijper Aa een onderdeel van is. Het zorgt ervoor dat deze bijzondere natuur niet verloren gaat, maar ook dat het hele gebied beter bestand is tegen droge en natte perioden. De maatregelen dragen bij aan het halen van de zogenaamde Europese N2000-instandhoudingsdoelen, de Kaderrichtlijn Water, en het inrichten van het Natuurnetwerk Brabant. En er worden andere beschermde planten en dieren in het van oorsprong natte beekdal en moerassen- en vennengebied teruggebracht.
Inmiddels zijn alle delen van de oude loop van de Oude Strijper Aa gedempt en stroomt het water geheel door de nieuw gegraven beek, die nu nog een beetje kaal in het landschap ligt. “In het nieuwe jaar brengen we ook de beplanting aan,” lacht Marlou. “We denken in februari het project gereed te hebben. Ik weet zeker dat het heel kort daarna al weelderig groen zal zijn!”
Staatsbosbeheer
Ook Staatsbosbeheer is begonnen met de uitvoering van het natuurontwikkelingsproject ‘Realisatie NNB en Habitats omgeving Oude Strijper Aa’. Op aangekochte landbouwgronden gaat Staatsbosbeheer binnen het Natuurnetwerk Brabant (NNB) in de Riesten en de Strijperheg natuur ontwikkelen. Ook werkt zij aan het in stand houden van de biodiversiteit in het bestaande natuurgebied de Gastelse ontginning.
Afgraven en afvoeren
Het gaat in alle gebieden vooral om het afgraven en afvoeren van grond. Dit is nodig, omdat bodemonderzoek heeft aangetoond dat er teveel meststoffen in de bodem zitten. Ook is er sprake van verdroging. Door de bovenlaag af te graven, komt het grondwater dichter bij het oppervlak. Dit is beter voor de natuur. Door de oorspronkelijke schrale en natte situatie te herstellen, wordt er in de nabijheid van de voormalige Oude Strijper Aa een zogenaamd elzenbroekbos ontwikkeld. Hierin komen onder andere de zwarte els en planten als grote wederik en gele lis te staan. Op andere plekken komt er natte heide. De heide bestaat voornamelijk uit mossen, grasachtige vegetatie en gewone dophei.
Kijk hier voor meer informatie over de uitvoering van dit project.