De ernstige effecten van drie droge jaren29 juni 2021De afgelopen droge jaren maken het noodzakelijk om ingrijpende maatregelen te nemen op de schaal van stroomgebieden. Alleen dan lukt het om hoogvenen en natte heiden, schraallanden, moerassen en broekbossen voor de toekomst te bewaren en te herstellen. Dat is de boodschap van een brochure die het Kennisnetwerk OBN liet maken over de gevolgen voor natuurgebieden van de recente droge jaren. De successie van de vegetatie, de standplaatsomstandigheden van de vegetatie en habitats van diersoorten zijn door de droogte op grote schaal ingrijpend en soms onomkeerbaar veranderd. Populaties van ernstig bedreigde soorten zijn door de droogte van de afgelopen drie jaar verdwenen en zullen niet terugkeren. Het is daarom noodzakelijk om ingrijpende maatregelen te nemen op de schaal van stroomgebieden. Alleen dan lukt het om hoogvenen en natte heiden, schraallanden, moerassen en broekbossen voor de toekomst te bewaren en te herstellen. Dat is de boodschap van de brochure 'Droogte ingrijpend voor natuur in hoog Nederlanddie het Kennisnetwerk OBN liet maken over de gevolgen voor natuurgebieden van de recente droge jaren. De laatste jaren zijn regelmatig temperatuurrecords gebroken en treden er meer hittegolven op. Ook treedt er steeds vaker een droge periode op, zoals in de zomers van 2018, 2019 en 2020. Nederlandse natuurgebieden hebben daar ernstig onder te leiden, zelfs wanneer de neerslag- en grondwatertekorten weer snel worden aangevuld. In de brochure 'Droogte ingrijpend voor natuur in hoog Nederland' laten onderzoekers zien welke ecosystemen door de droogte veranderen en welke mechanismen daarachter zitten. Een voorbeeld is de opmars van verschillende invasieve exoten uit voorheen warmere streken. Boomsoorten die last hebben van de droogte, worden extra kwetsbaar voor nieuwe ziekten en parasieten en de droogtegevoeligheid van bomen wordt zichtbaarder naarmate de droogte langer aanhoudt. Waren het in 2018 nog vooral fijnsparren die aangetast werden, in 2019 en 2020 is de vitaliteitsvermindering en sterfte ook bij de andere soorten steeds meer zichtbaar. De komende jaren zal nog een aanzienlijk deel van de bomen sterven door de schade die in afgelopen drie jaar opgelopen is. Overigens waarschuwen de onderzoekers voor de te gemakkelijke redenering dat soorten misschien verdwijnen door de droogte, maar dat er ook weer andere voor terug komen. De redenering klopt, maar het verlies aan soorten is veel groter dan de winst die de droogte oplevert aan soorten. Effecten niet altijd voorspelbaar De opstellers laten aan de hand van beschikbare data en onderzoeksgegevens zien dat de effecten van de droogte ook bij hetzelfde ecosysteem heel erg kunnen verschillen. Zo veroorzaakten de recente droogten in sommige vennen een toename van sulfaat (oxidatie van gereduceerd zwavel uit de bodem) en in andere juist een vermindering (door toegenomen zwavelreductie bij hogere temperaturen). Vergelijkbare processen spelen bij ammonium en zuurgraad. Verminderde toestroming van (ijzerrijk) grondwater vergroot de fosfaat- en sulfaatverrijking. Door sulfaatverrijking kan het water zuurder worden, waardoor de afbraak van organisch materiaal afneemt en de sliblaag dikker wordt. Niet altijd direct zichtbaar Grootschalige maatregelen Het is daarom absolute noodzaak en bovendien effectief, zo stellen de onderzoekers, om de verdrogingsbestrijding veel voortvarender op te pakken dan tot nu toe gebeurt. âMaar met alleen maatregelen in natuurgebieden zijn we er niet. Ook de omgeving van natuurgebieden moeten we erbij betrekken. Dat betekent een aanpak op landschapsschaal, met maatregelen op de schaal van stroomgebieden en deelstroomgebieden. Aanvullende lokale maatregelen zorgen voor het benodigde maatwerk en het versterken de effecten van grootschalige maatregelen. Alleen dan lukt het onze hoogvenen en natte heiden, schraallanden, moerassen en broekbossen voor de toekomst te bewaren en te herstellen, en ze hun ecosysteemdiensten te laten vervullen.â
|