DDT aangetroffen in de grutto

Veertien monsters zijn geanalyseerd, bestaande uit 11 niet-uitgekomen grutto eieren en 3 dode gruttoâs. In alle monsters is DDT aangetoond. In één volwassen grutto is daarnaast ook DEET aangetroffen.

Het onderzoek
De dode gruttoâs en grutto eieren zijn onderzocht op 727 pesticiden (inclusief glyfosaat). In 100% van de monsters is DDT aangetroffen en in 7% DEET.
Het goede nieuws is dat, in vergelijking met soortgelijke onderzoeken bij boerenzwaluwen en mezen, enkel deze stoffen zijn aangetroffen in de gruttomonsters. Wel zijn de DDT-concentraties in de eieren en het kuiken hoger dan in de onderzoeken van boerenzwaluwen en mezen. De hoogste DDT-concentraties bij gruttoâs zijn gemeten in de eieren (gem. 0,235 mg/kg, hoogste concentratie 0,620 mg/kg), gevolgd door het kuiken (0,070 mg/kg) en de 2 volwassen gruttoâs (gem. 0,025 mg/kg). De gevonden DDT concentraties in de volwassen gruttoâs lijken dusdanig laag, dat acute en chronische toxische effecten niet te verwachten zijn. DDT heeft echter bij vogels onder ander een negatief effect op de dikte van de eierschaal, waardoor eieren kunnen breken en het broedsel mislukt. De concentratie waarbij dit effect optreedt verschilt per vogelsoort. De ondergrens (geen effect) die voor bruine pelikanen wordt vermeld is 0,5 mg/kg DDT. Bij de gemeten concentratie van 0,620 mg/kg in het ei van de grutto is een effect op het reproductiesucces niet uit te sluiten.

Aanleiding: afname gruttopopulatie
Vijfentachtig procent van de Europese gruttopopulatie (Limosa limosa) broedt in het Nederlandse weidegebied. De afname van de populatie in Nederland wordt geweten aan een intensivering van de landbouw. Een mogelijke oorzaak is de blootstelling van de grutto aan chemische stoffen, zoals pesticiden; of de afname van het voedselaanbod, als gevolg van het gebruik van pesticiden.

Mogelijke contaminatieroutes
DDT is een insecticide dat sinds 1973 niet meer toegelaten is in Nederland, maar zeer persistent is in het milieu. In Nederland en andere landen wordt DDT nog steeds op allerlei plekken aangetroffen, vooral in (water)bodems. In onder andere westelijk Afrika (het overwinteringsgebied van de grutto) is het middel toegestaan, in de strijd tegen de malariamug. De bodem - en de daarin levende bodemfauna - worden als belangrijkste DDT-contaminatieroute beschouwd voor gruttoâs.

Openstaande vragen
Onduidelijk is of restanten van DDT aanwezig zijn in de (water)bodems in de overwinteringsgebieden in Zuid-Europa en West-Afrika. Hiervoor zouden in deze bekende overwinteringsgebieden monsters genomen moeten worden. Tijdens vervolgonderzoek zouden meer monsters van vetweefsel en de lever van adulte gruttoâs geanalyseerd moeten worden, aangezien de stoffen daar vaak in accumuleren. De belangrijkste resterende vraag is: wat is de specifieke relatie tussen het reproductiesucces en de concentratie DDT in het ei bij gruttoâs?