Overijssel gaat door met natuurherstel Wierdense Veld

Om zowel de natuur als de drinkwaterwinning rond het natuurgebied Wierdense Veld in stand te houden, moeten er meer maatregelen worden genomen dan eerder gedacht. Hierdoor krijgt zo’n 180 hectare extra landbouwgrond te maken met (deels forse) vernatting. Minister Schouten heeft aangegeven dat deze maatregelen getroffen moeten worden. Op basis hiervan heeft Overijssel besloten het gebiedsproces weer op te starten.

Rond het Wierdense veld komen verschillende grote opgaven bij elkaar; drinkwatervoorziening, toekomstbestendig agrarisch ondernemerschap en herstel en bescherming van kwetsbare natuur.

Het gebiedsproces om te komen tot natuurherstel lag bijna twee jaar stil. De provincie verkende in de tussenliggende tijd verschillende oplossingsrichtingen. Provinciale Staten nemen begin oktober een besluit over financiering en uitwerkingsgebieden.

De aanvullende kosten worden geraamd op ongeveer 20 miljoen euro. De provincie kan hiervoor volgens minister Schouten de middelen benutten van het nieuwe Programma Natuur van het Rijk. Dit geld wordt voor een belangrijk deel ingezet voor het vergoeden van schade aan gronden en de aankoop van landbouwgrond.

Hoogveen en drinkwater allebei belangrijk
Het Wierdense Veld is vanwege de bijzondere natuur aangewezen als Natura 2000 gebied. Behoud van het bijzondere hoogveen staat centraal. Hiervoor is nodig dat er meer water in het gebied wordt vastgehouden. Grenzend aan het gebied liggen de waterwingebieden Wierden en Hoge Hexel. Tijdens een analyse van de mogelijkheden voor natuurherstel in het Wierdense Veld in 2019 bleek dat het halen van de natuurdoelen sterk beïnvloed wordt door de mate waarin drinkwater wordt gewonnen. Uit hydrologische berekeningen blijkt dat het verleggen van de Hoogelaarsleiding en vernatten van extra landbouwgrond aan vooral de oostkant van het natuurgebied de effecten van de waterwinning zouden kunnen compenseren.

Gedeputeerde Boerman:
“Wij zijn blij dat het mogelijk is de drinkwaterwinning te kunnen blijven combineren met het behoud van hoogveen. Om in te spelen op de verwachte groeiende vraag naar drinkwater in Overijssel zijn de winningen Wierden en Hoge Hexel vooralsnog onmisbaar”.

Impact landbouw
Dat er meer landbouwgrond nodig is voor het herstel van hoogveen en behoud van drinkwater heeft grote impact op de betreffende grondeigenaren en ondernemers. Deze landbouwgronden worden natter en de huidige vorm van landbouw kan vaak niet voortgezet worden. De provincie gaat met hen in gesprek om een passende oplossing te zoeken.

Gedeputeerde Gert-Harm ten Bolscher:
“We beseffen dat dit de betrokken ondernemers raakt. Het is nodig – ook met het oog op de stikstofopgaven – deze ontwikkelingen aan te grijpen om te werken aan toekomstbestendige landbouw. Daarom faciliteren we ondernemers om hun bedrijfsvoering aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. We verkennen de opties voor een nieuwe natuurinclusieve bedrijfsvoering. Zo kunnen ze wellicht op deze plek blijven boeren en krijgen ze hiermee een nieuw toekomstperspectief. Daarnaast willen we ook ondernemers ondersteunen die hun activiteiten in dit gebied willen beëindigen en eventueel elders willen voortzetten. Verschillende boeren hebben zich al gemeld voor een gesprek met de provincie hierover. En dat is mooi, want we moeten dit echt samen doen.”

Natura 2000
Hoogveen is zeldzaam. In het Wierdense Veld bevindt zich 380 ha van het Europees beschermde natuurtype herstellend hoogveen. Het is hiervoor het vijfde belangrijkste gebied van Nederland. Om deze reden is het gebied indertijd aangewezen tot Natura2000-gebied. Onder de juiste condities zal het herstellend hoogveen zich ontwikkelen tot actief hoogveen. Dit proces kan nu al waargenomen worden in het Wierdense veld. Het Wierdense Veld is bijzonder om de lavendelheide die er groeit, de gladde slang en de kraanvogel.

Het Wierdense Veld is één van de 24 natuurgebieden in Overijssel die zijn aangewezen als Natura 2000-gebied vanwege de bijzondere natuur. Nu en de komende jaren zijn we aan de slag om de natuur in deze gebieden sterker te maken en te herstellen. Meer informatie over het Natura 2000-programma vindt u op: www.overijssel.nl/natura2000 (verwijst naar een andere website).

Achtergrond
De spanning tussen het behoud van natuur, drinkwater, ondernemers en bedrijven speelt al lang. Om hier een goed antwoord op te vinden is in opdracht van de minister van LNV onderzocht of de Natura 2000 doelen wel haalbaar zijn in het Wierdense Veld. Gezien de grote impact op de omgeving was een ander belangrijk aandachtspunt de proportionaliteit van de maatregelen. De achterliggende vraag was of de natuurdoelen niet beter in een ander gebied gehaald konden worden. Gedeputeerde Staten heeft samen met demissionair minister Schouten overleg gevoerd met de Europese Commissie. De Europese Commissie was duidelijk: ook bij een grote impact op de omgeving moeten maatregelen voor het behoud van het (herstellend) hoogveen in het Wierdense veld genomen worden. Het antwoord van de Europese Commissie beperkt enerzijds de keuze voor de te nemen maatregelen en zorgt anderzijds voor duidelijkheid voor alle betrokkenen.