Akkerranden: nuttig of een ecologische val voor bijen?4 april 2016 Akkerranden met bloeiende kruiden, grassen en zomergranen worden sinds de jaren 0 ingezet om biodiversiteitsverlies in akkerbouwgebieden tegen te gaan. Met name wetenschappers uit het Verenigd Koninkrijk doen onderzoek naar de effectiviteit van deze randen. De groep van Dave Goulson beschreef onlangs in een alarmerend artikel dat akkerranden onbedoeld een negatief effect op bijen kunnen hebben. De komende weken zullen honderden boeren, voornamelijk onder regie van de agrarische collectieven in Nederland, weer bloemrijke akkerranden inzaaien. Deze akkerranden dienen tal van vaak hybride doelen en worden ingezaaid met onder meer klavers, korenbloemen en andere bloeiers die voor bijen en nectarzoekende insecten van grote betekenis zijn. In onze vaak steriele agrolandschappen zijn bloeiende kruiden geen overbodige luxe, en naast een potentieel nut voor insecten en akkervogels als patrijs, kwartel, veldleeuwerik en gele kwikstaart wil het oog ook wat. Achter deze idylle schuilt echter een weerbarstige waarheid. Uit de publicatie van bijenexpert Goulson en collega's blijkt dat het hard nodig is om met gezonde argwaan naar het beheer van akkerranden te kijken en in ieder geval scherper in de gaten houden waar we deze maatregelen eigenlijk voor nodig hebben. Pesticiden in akkerranden In de gangbare akkerbouw blijkt de bodem vaak verschillende systemische pesticiden te bevatten. Niet alleen onder de gewassen, ook de bodem onder de akkerranden blijkt stoffen als thiamethoxam (zaadcoating van winterkoolzaad), clothianidin en imidacloprid te bevatten. De concentraties zijn er weliswaar significant lager dan die in de bodem onder gewassen, het risico op vervuiling van de ingezaaide akkerrand is reel. Niet geheel onverwacht blijkt het stuifmeel en de nectar van het koolzaadgewas vaak vervuild met neonicotinoiden, afkomstig uit het gecoate zaad en de bodem. Stuifmeel vol neonicotinoiden Ecologisch nut of ecologische val? We weten dat tijdens spuitwerkzaamheden boeren niet altijd kunnen voorkomen dat pesticiden ÔverdriftenÕ, en het blijkt in de praktijk dat veel akkerbouwers een rand ÔpreventiefÕ meespuiten, omdat er angst bestaat dat voor de landbouw schadelijke insecten vanuit akkerranden het gewas koloniseren. Het is de hoogste tijd om de kennis van de Britse onderzoekers in de Nederlandse situatie te gebruiken om te voorkomen dat onze agrarische landschappen nog stiller en saaier worden. Maatschappelijke verantwoordelijkheid De resultaten van het excellente werk van Dave Goulson en zijn onderzoeksgroep hebben verregaande gevolgen voor het ecologische effect van ingezaaide akkerranden. Een akkerrand heeft tot doel om de biodiversiteit in agrarisch gebied te stimuleren, maar kan dus eveneens fungeren als bron van met neonicotinoiden vervuild stuifmeel. Wanneer deze stoffen via akkerranden in het natuurlijke systeem van bestuivende insecten terecht komen, zijn we hiermee verder van huis. We roepen dan ook op om het gebruik van bestrijdingsmiddelen streng te reguleren in maatregelen die tot doel hebben om de natuur te helpen, waarvan de akkerrand een voorbeeld is. Alleen dan zijn natuurmaatregelen in agrarisch gebied zinvol en helpen ze bijen, vlinders, vogels en andere biodiversiteit.
|