Samen werken in Cruijslandse Kreken en Smalle Beek

11 april 2016

Agrarische ondernemers uit Kruisland gaven samen met waterschap Brabantse Delta, de gemeenten Steenbergen en Roosendaal, de provincie Noord-Brabant, Staatsbosbeheer en Brabants Landschap op 1 april het startsein voor het project Cruijslandse Kreken en Smalle Beek. Resultaat: een gezonde en duurzame ontwikkeling van het krekengebied rond het thema ‘water’.

‘Voor wat, hoort wat’. Dit gezegde is van toepassing in dit gebied. De vele landbouwbedrijven hier hebben behoefte aan een verbeterde waterhuishouding, waarvoor het waterschap kan zorgen. Het waterschap heeft op haar beurt de landbouwbedrijven weer nodig bij de ontwikkeling van natuurontwikkeling. Indien hier de handen ineen worden geslagen, ontstaan zelfs nog meer kansen: uitbreidingsmogelijkheden waterberging en recreatieve benutting van de kreken. Op 1 april hebben de partijen met elkaar afgesproken om deze doelen en meekoppelkansen te verzilveren en een concreet uitvoeringsplan samen op te stellen. Een echte win-win!

Van wateropgave naar gebiedsontwikkeling
Door klimaatverandering ligt er bij het waterschap een belangrijke wateropgave. Een paar jaar geleden hadden het waterschap Brabantse Delta en de regio West-Brabant een gezamenlijke wens om een visie te ontwikkelen voor het regionale watersysteem in Noordwest-Brabant, met specifieke aandacht voor het krekenstelsel. De kreken zijn van belang om water voor de landbouw aan te voeren en in natte tijden af te voeren. Daarnaast leefden er al veel ideeën in de omgeving om de schoonheid die het gebied van nature al in zich heeft, meer te benutten. Als extraatjes konden deze onderwerpen misschien wel meegenomen worden met het werk aan de wateropgave.

Op verzoek van het waterschap heeft de gebiedsontwikkeling Waterpoort in 2012 ondernemers, betrokken inwoners, overheden, onderwijs en gebruikers van het gebied bij elkaar gebracht tijdens een zogenaamd Waterpoort Café. Met elkaar werkten de aanwezigen aan de toekomst van het gebied rondom de Cruijslandse kreken. De landelijke opgave van het waterschap werd hier gekoppeld aan het plaatselijk gebeuren. Tijdens het Café gingen de aanwezigen aan de hand van kaarten en posters in gesprek over hun wensen, hun dromen en concrete initiatieven voor het gebied. Zo is er gekeken naar extraatjes voor de omgeving als ommetjes voor wandelaars, vissteigers of visstoepen voor de hengelsporters en kanosteigers voor natuurliefhebbers die de kreken vanaf het water willen beleven. Maar ook activiteiten die de geschiedenis van dit gebied laten zien. Wie weet nu nog dat de kreken ooit zijn gebruikt als inundatiegebied in de Zuiderwaterlinie? Al deze ideeën zijn samengekomen in een wensbeeld. Een perspectief dat uit het gebied zelf kwam, en dat laat zien dat het versterken en verbeteren van het krekensysteem, het behouden van het karakter van het open landschap, het verbeteren van de landbouwstructuur en het creëren van recreatiemogelijkheden hand in hand kunnen gaan.

Initiatief agrarische ondernemers
De realisatie van 5,4 kilometer ecologische verbindingszone (EVZ) en kreekherstel is opgepakt in het project fase 1 dat een jaar geleden door het waterschap is afgerond. Er bleef nog wel een restopgave van ca. 6,5 kilometer EVZ en/of kreekherstel over.
Daarnaast bleek dat de agrarische bedrijven in het gebied van de gemeenten Roosendaal en Steenbergen regelmatig te maken hebben met wateroverlast op de akkers. Dat is niet goed voor de geteelde gewassen. Als het waterschap een bestaand gemaal verplaatst, kan de aanvoer van water vanuit de hoger gelegen Smalle Beek beter worden geregeld.
Het waterschap had op haar beurt de medewerking van de agrarische bedrijven nodig. Door stroken van hun land af te staan voor de aanleg van de EVZ’s en deze zelf te onderhouden, kon het waterschap voldoen aan de restopgave die er nog lag.
Het Brabants Landschap en Staatsbosbeheer brachten hun kennis in waardoor de kansen op daadwerkelijke realisering van de gezamenlijke doelen aanmerkelijk wordt vergroot. Daarnaast bezitten beide organisaties gronden in dit gebied die zo nodig kunnen worden ingezet.

Samenwerkingsovereenkomst
De samenwerkingsovereenkomst die op 1 april werd ondertekend is een voorbeeld van een echte win-win. De voordelen van de samenwerking met de ondernemers kan door het waterschap worden benut door extra te investeren in het watersysteem. In samenwerking met de agrarische ondernemers kan dat veel sneller gaan dan in het verleden het geval was, het is goedkoper omdat de ondernemers het zelf doen, wat ook het draagvlak voor natuur positief stimuleert. Daarnaast kunnen recreatieve doelen vanuit het programma West Brabantse Waterlinie worden meegenomen.
Alle partijen hebben in het voortraject aangegeven mee te willen doen met inzet en middelen. Aanvullend zijn er nog enkele meekoppelkansen: de inzet van stroken akkerland voor de aanleg van EVZ’s kan ook worden benut voor de vergroeningsopgave vanuit het Europese landbouwbeleid (GLB). Tevens ontstaan kansen om de verbrede kreken recreatief te gebruiken en de voormalige grachten van het kasteel van Wouw te gebruiken voor waterberging.

Resultaat voor de provincie: 6,5 km extra voor het Natuurnetwerk Brabant, verbeterde (zoet)waterberging, versterking natuur door kreekherstel, vispassages bij inrichting gemaal op de nieuwe locatie.

Duidelijk is dat als iedereen zijn dromen of plannen in zijn eentje wil bereiken, het heel moeilijk wordt deze voor elkaar te krijgen. Maar samen zijn er veel meer mogelijkheden!