Experimentele winterverblijven voor de ringslang

10 febr 2016

Afgelopen jaar heeft Rijkswaterstaat groot onderhoud uitgevoerd op een aantal delen van de dijk van het voormalige eiland Marken. Omdat de ringslang in deze dijken overwintert heeft de gehele operatie plaatsgevonden in nauw overleg met ringslangdeskundigen. Hierdoor kon de noodzakelijke dijkverbetering zonder schade voor deze beschermde diersoort doorgang vinden.

Overwinteren tussen het puin
Al tientallen jaren is bekend dat ringslangen in groten getale overwinteren in de dijken van het Markermeer, maar tot voor kort wisten we niet precies welke omstandigheden de ringslangen voor hun verblijven opzoeken. Tijdens een inspectie van de dijken kwamen we er achter dat op die plekken waar ringslangen overwinteren de dijken bestaan uit grof puin dat direct onder de zetsteen van basalt ligt. De gaten en kieren in deze puinlaag blijken ideaal voor overwintering.

Tijdens het onderhoud zijn deze ‘natuurlijke’ overwinteringsplekken nagenoeg onaangetast gelaten, hier is slechts het basalt opnieuw gezet. Op vijf andere plekken zijn aanvullende overwinteringsmogelijkheden gecreëerd door het aanbrengen van een dikke laag grove breuksteen onder de deksteen. De kieren en gaten tussen de zetsteen op de dijk zijn open gebleven en niet opgevuld met split of grind (wat wél gebruikelijk is). Hierdoor blijft de puinlaag bereikbaar voor de slangen. Bovendien vormen deze gaten en kieren ook een schuilplek voor andere dieren, zoals muizen en amfibieën.

Tijdens de monitoring worden de slangen gevangen zodat ze gewogen, gemeten en gesexd

Experimentele putten
Behalve de twee hierboven genoemde overwinteringsmogelijkheden is er nog een derde overwinteringsplek geschapen: de overwinteringsput. Op Marken zijn recent vier van dergelijke putten in de dijk aangebracht. Deze putten zijn voorzien van sensoren die de temperatuur en de luchtvochtigheid meten. Komende winters worden deze nieuwe verblijven geïnspecteerd op het gebruik door ringslangen.

De experimentele overwinterteringsput is toegankelijk via een nauwe sleuf die kan worden afgeschermd met een metalen klep zodat net ontwaakte ringslangen niet direct open en bloot op een kale dijk komen. De experimentele overwinterteringsput is toegankelijk via een nauwe sleuf die kan worden afgeschermd met een metalen klep zodat net ontwaakte ringslangen niet direct open en bloot op een kale dijk komen.

Als de overwinteringsput effectief blijkt, kunnen de verblijven worden ingezet bij de geplande grootschalige dijkverbetering van de Omringkade Marken. Resultaten uit de monitoring van de kunstmatige winterverblijven worden mogelijk ook gebruikt bij de aanstaande dijkverbeteringen door Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier langs de westelijke IJmeer- en Markermeerkust, waar de dijken tot aan Monnickendam vele ringslangen herbergen.