Handboek Streefbeelden Natuur en Water in Limburg

15 aug 2017

In de provincie Limburg wordt door veel verschillende instanties gewerkt aan het behoud en herstel van de kwaliteit van water, natuur, bos en landschap. Met het gereedkomen van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) is hier door de provincie Limburg een stevige impuls aan gegeven. Om het beleid goed te kunnen uitvoeren en evalueren zijn de abstracte doelstellingen uit het POL verwerkt tot concrete streefbeelden voor bos, natuur en water.

Wat moeten we ons echter precies voorstellen bij deze streefbeelden? Om dit duidelijk te maken heeft de Provincie Limburg – samen met het waterschap, terreinbeheerders en de Limburgse Land en Tuinbouwbond – de doelen voor natuur en water visueel vertaald in een kleurrijk Handboek Streefbeelden voor Natuur en water in Limburg .

Het Handboek
Informatie over de concrete streefbeelden was weliswaar voorhanden, maar versnipperd en vaak alleen door deskundigen te doorgronden. In de praktijk bleek er een grote behoefte te zijn aan het beschikbaar stellen van aansprekende en begrijpelijke informatie over streefbeelden voor een breed publiek. Voor de zeer uiteenlopende doelgroepen, die bij projecten samen aan de onderhandelingstafel zitten, is het wenselijk om dezelfde taal te kunnen spreken en te weten wat precies wordt beoogd wordt met bepaalde doelen. Het Handboek Streefbeelden voor Natuur en Water brengt alle informatie over de streefbeelden voor natuur, bos en water op een logische en toegankelijke wijze samen. Het eerste deel van het handboek gaat met name in op de achtergronden van de streefbeelden in het beleid. Het tweede, en tevens grootste, deel gaat in op de streefbeelden zelf. Hierin wordt aangegeven waaraan gedacht moet worden bij de verschillende natuur- en waterstreefbeelden, welke soorten verwacht kunnen worden en onder welke omstandigheden de streefbeelden voorkomen. Ook wordt aangegeven welke problemen een rol spelen bij de totstandkoming van de betreffende streefbeelden.

Wat zijn streefbeelden?
De streefbeelden zijn in Limburg opgesplitst in natuur- en waterstreefbeelden. Ze zijn op elkaar afgestemd en vullen elkaar aan. De natuurstreefbeelden worden gebruikt om de doelen van het provinciale natuurbeleid gebiedsgericht voor bos, grasland, veen, etc. aan te geven. Ze zijn beschreven aan de hand van het voorkomen van kenmerkende planten en dieren en kenmerkende milieuvariabelen. Ook relaties met de omgeving en de gevoeligheid voor verstoring zijn aangegeven..
De doelen voor herstel, behoud en ontwikkeling van de natuurwaarden van de Limburgse beken zijn door de provincie Limburg en het Waterschap Limburg nader uitgewerkt in de waterstreefbeelden. De waterstreefbeelden zijn beschreven voor natuurlijke, half-natuurlijke en meer beïnvloedde beektrajecten van heuvelland-, terras- en laaglandbeken. De beschrijving van de waterstreefbeelden is gebaseerd op de aanwezige (ongewervelde) dieren in het water, de vissen, de vegetatie, de waterchemie en de beekmorfologie in relatie tot de directe omgeving.

Streefbeelden in de praktijk
De streefbeelden geven houvast voor de inrichting en het beheer van de beken en natuurgebieden. Aanvullende, locale informatie en een nadere gedetailleerde uitwerking zorgen voor een goede inpassing in het landschap. Het is de taak van de beheerder om te zorgen voor de locale inpassing van de streefbeelden en de noodzakelijke inrichtings- en beheersmaatregelen. Daarnaast bieden de streefbeelden aanknopingspunten voor plannen (en plannenmakers) die niet direct op natuur en water zijn gericht, maar die wel de natuur- en waterkwaliteit kunnen beïnvloeden. Vooral op het vlak van het milieu- en het ruimtelijke ordeningsbeleid geven de streefbeelden richting aan de planvorming.

Ook bij de evaluatie van het beleid en het gevoerde beheer kunnen de streefbeelden een rol spelen. Immers nu is eenvoudiger de vraag te beantwoorden of het einddoel gehaald is en wat de mogelijke knelpunten zijn.

Bij de uitvoering van het beschreven beleid spelen natuurlijk de beherende instanties en eigenaren van (toekomstige) natuur-, bos- en beheersgebieden een belangrijke rol. In de eerste plaats is dit het waterschap die werken aan de herinrichting van de beken. Daarnaast zijn dit de terreinbeherende instanties, zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Limburgs Landschap en particuliere natuurbeheerders, die een groot deel van het areaal aan natuur- en bosgebied in Limburg in bezit en beheer hebben. Door middel van beheers- en inrichtingsmaatregelen staan zij aan de lat om met name de natuurstreefbeelden te realiseren. Ook gemeenten en andere terreinbeherende instanties, zoals defensie, spelen hierbij een rol.Voor al deze betrokkenen, die vaak met elkaar aan tafel zitten, is het belangrijk dat duidelijk is welke kant de provincie op wil en dat er dezelfde taal gesproken wordt. De provincie wil dan ook met het Handboek Streefbeelden Natuur en Water in Limburg hier een eigen bijdrage aan leveren.