Aanleg oesterbank en 3D-geprinte riffen primeur voor Noordzee

5 juni 2018

In de Noordzee, ten noorden van Schiermonnikoog, is op zo’n 20 meter diepte een uniek natuurherstelproject gestart. In het gebied de Borkumse Stenen is 6.000 kilo Noorse platte oesters geplaatst, onder meer op 3D-geprinte rifstructuren. Het is voor het eerst dat in diepere delen van de Noordzee oesterbanken worden hersteld.

Platte oesterbanken kwamen vroeger op grote schaal voor in de Noordzee. Tot begin 20e eeuw was zo’n 20% van de bodem van de Noordzee bedekt met oesterbanken. Deze schelpdierbanken zijn grotendeels verdwenen door overbevissing, ziektes en koude winters. "Oesterbanken zijn hotspots van biodiversiteit. De soortenrijkdom is er maar liefst 60% hoger dan in aangrenzende zandige gebieden," aldus projectleider Emilie Reuchlin-Hugenholtz van WNF. "Haaien en roggen zetten eieren af op een oesterbank en kleine visjes en garnalen kunnen er schuilen en opgroeien. De banken vormen een belangrijke voedingsbodem voor roofvissen, zeevogels en zeezoogdieren."

Wereldwijd worden koraal- en oesterbanken hersteld en beschermd vanwege de verhoogde visproductie, waterkwaliteit, bodemstabiliteit en bijdrage die ze leveren aan kustbescherming. Tenzij er een bronpopulatie aanwezig is, leert de ervaring dat schelpdierbanken niet uit zichzelf terugkeren.

Daarom brengen WNF en ARK, in samenwerking met Wageningen Marine Research, Bureau Waardenburg en Sas Consultancy, nu op verschillende plaatsen oesters terug. Om te leren wat de succesfactoren van actief herstel zijn en daarnaast om wilde platte oesterbanken te ‘kickstarten’.

Vissers en windparken
De harde ondergrond van de Borkumse Stenen is volgens Reuchlin-Hugenholtz heel geschikt voor platte oesters, die hier vroeger ook van nature voorkwamen. Bijzonder aan de pilot is dat de proeflocatie van 1 hectare in samenwerking met vissers is gekozen. In het gebied zal straks vrijwillig niet meer gevist worden. Barbara Holierhoek, Voorzitter Vissersvereniging Hulp in Nood: "Nu we als visserij zijn betrokken bij dit project kunnen we meekijken of ondanks of dankzij alle veranderende omstandigheden zoals watertemperatuur en voedselrijkheid in het zeewater dit experiment met de platte oesters gaat lukken. Daar kunnen wij ook van leren."

Een tweede proeflocatie in het diepe deel van de Noordzee is het Gemini Windpark, vlakbij de Borkumse Stenen, waar duizend kilo oesters en proefkooien worden geplaatst. Dit is ook meteen de eerste poging op de Noordzee om een oesterbank in een windmolenpark te starten.
Aanvulling op pilotprojecten Voordelta bij de Brouwersdam

Het pilotproject op de Borkumse Stenen en in windmolenpark Gemini biedt straks belangrijke nieuwe inzichten in aanvulling op het Postcode Loterij Droomfonds project. Hierin werken WNF en ARK Natuurontwikkeling samen met Wageningen Marine Research, Bureau Waardenburg en Sas Consultancy sinds 2016 aan de terugkeer van platte oester- en mosselbanken in de Voordelta ten westen van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden.

Bij de Bollen van de Ooster bij de Brouwersdam zijn onlangs Zeeuwse platte oesters uitgezaaid. Ook hier werden 3D-geprinte rifstructuren van zandsteen aangebracht die de biodiversiteit kunnen verhogen en zijn lege schelpen als substraat verspreid om broed te vangen.