RAVON–balans 2021: hoe staat het met de reptielen, amfibieën en vissen in Nederland?

13 dec 2021

Vandaag verschijnt de tweede editie van de RAVON-balans, hét jaaroverzicht dat laat zien hoe het gaat met de reptielen, amfibieën en vissen van ons land. Je leest alles over trends, komt te weten welke soorten het goed doen, of juist achteruit gaan. De cijfers zijn zorgwekkend, maar we zien ook lichtpuntjes. We hebben een aantal onderwerpen uitgelicht.

Zorgelijk
De artikelen in de RAVON-balans maken duidelijk dat de natuur het op veel plaatsen zwaar heeft. Een zorgelijke ontwikkeling is bijvoorbeeld de sterke afname van de gewone pad in de afgelopen twaalf jaar, één van onze meest algemene amfibieën. De biodiversiteit neemt af en in veel landschappen gaan algemene soorten zoals gewone pad, maar ook de levendbarende hagedis achteruit.

Bsal
De salamanderschimmel Bsal is nu tien jaar in Nederland aanwezig en verspreidt zich over het land en over Europa. Naast vuursalamanderpopulaties zijn inmiddels ook kamsalamanderpopulaties in het midden van ons land getroffen door deze schimmel. Onderzoek naar het verloop en de impact van een Bsal-infectie op watersalamanders is in volle gang. Het voorkómen van verdere verspreiding en het melden van mogelijke uitbraken is cruciaal voor de bescherming van de Nederlandse salamanderdiversiteit.

Lichtpuntjes
Het is overigens zeker niet alleen maar kommer en kwel. Zo laten de vissentrends een toename zien voor verschillende plantenminnende en stromingsminnende vissoorten, mede door de verbetering van de waterkwaliteit aan het einde van de twintigste eeuw en habitatherstel. Ook gaat het goed met de muurhagedis die profiteert van het opwarmende klimaat en bescherming.

De nieuwe Visatlas
De nieuwe Visatlas van Nederland komt eraan! In maart 2022 is het zover. Liefhebbers zijn het erover eens: de Visatlas vormt het nieuwe standaardwerk over de Nederlandse zoetwatervissen. De Visatlas laat zien waar de verschillende vissoorten voorkomen, hoe ze leven en wat de ontwikkelingen zijn. De atlas is gebaseerd op meer dan vier miljoen waarnemingen! Behalve voor de verspreiding van soorten is er aandacht voor onder meer de taxonomie en ecologie van vissen, diversiteit van vissen in Nederland en, per provincie, bedreigingen en bescherming en uitgebreide soortbeschrijvingen. In de RAVON-balans krijg je alvast een voorproefje.

Portretten van vrijwilligers
Het platform geelbuikvuurpad en vroedmeesterpad bestaat al twintig jaar en het aantal deelnemers is door de jaren heen alleen maar gegroeid. Al deze mensen zetten zich met hart en ziel in voor de bescherming van deze bijzondere soorten in de breedste zin van het woord. Jürgen Mingels is één van de vrijwilligers van het eerste uur en vertelt in de RAVON-balans.

Hans van Berlo, vrijwilliger van Vissen- & Amfibieënwerkgroep IVN Gemert Bakel is een duizendpoot die met veel tegelijk bezig is. Eén thema overkoepelt zijn verhaal: een gezonde grondwaterstand! Samen met zijn IVN-groep Gemert Bakel organiseert hij verschillende excursies, zoals de jaarlijkse slootjesdag. Op zijn YouTube-kanaal ‘Hans natuurkanaal’ vertelt hij over wat de bosuil bij hem in de tuin ’s nachts allemaal uitspookt en bij het waterschap praat hij mee over het waterbeleid.

Wildgroei aan dodelijke fiets- en ATB-routes in natuurgebieden
Lekker fietsen? Ja natuurlijk, maar er is een keerzijde. Reptielen worden regelmatig en soms in groten getale platgereden. Het aantal fietspaden en hun breedte neemt flink toe en ATB-routes worden in vrijwel ieder natuurgebied aangelegd. De onnatuurlijke sterfte die deze recreatie met zich meebrengt is aanzienlijk, maar het probleem lijkt nog niet serieus te worden genomen door de relevante overheden en terreinbeheerders. RAVON roept op hier veel meer aandacht aan te besteden en terughoudendheid te betrachten.

Palingknelpunten en aalreservaten
Hoe bereikbaar zijn onze binnenwateren vanaf zee voor de paling? En hoe kan de functionaliteit van vispassages vergroot worden? Nooit eerder werden de knelpunten (bijna 60.000!) voor paling en andere trekvissen op zo’n grote schaal en volledig dekkend opgetekend. Paling is gebaat bij minder knelpunten en meer ‘aalreservaten’, zoals bij de Sloterplas in Amsterdam.