Konijnen uitzetten in de duinen

9 aug 2022

Konijnen spelen een belangrijke rol in de ecologie van de duinen. Met hun gegraaf en gegraas beïnvloeden ze de vegetatie en bovendien vormen ze een voedselbron voor hermelijnen en kiekendieven. Helaas gaat het niet goed met de soort. Op veel plekken gaan ze in aantal achteruit, of zijn ze zelfs helemaal verdwenen. OBN maakte een protocol voor het herintroduceren van konijnen in de duinen.

Het wilde konijn is in de veertiende eeuw via ruilhandel vanuit Spanje in Nederland terechtgekomen. Het dier was populair vanwege de pels en het vlees. Eeuwenlang tierde het konijn welig in onze duinen, totdat er in de jaren 1950 een dodelijke ziekte opdook; eerst myxomatose en later ook RHD. De daaropvolgende decennia schommelde het aantal konijnen sterk, maar de trend was duidelijk negatief. In 2020 belandde het konijn op de Rode Lijst en in april 2022 kondigde de minister zelfs een jachtverbod af.

Het landschap geschikt maken
Onder een takkenhoop kunnen konijnen veilig een hol gravenOnder een takkenhoop kunnen konijnen veilig een hol graven (Bron: Marijke Drees)Veel duinbeheerders streven ernaar de konijnenpopulatie in hun gebied te herstellen. Daarvoor is het belangrijk om eerst de omstandigheden optimaal te maken voor konijnen. Als de konijnen dan niet vanzelf terugkomen, kan herintroductie overwogen worden. Konijnen gedijen bij een open landschap. Hoewel ze zichzelf graag verschuilen onder bijvoorbeeld een duindoornstruweel, zorgt openheid ervoor dat roofdieren de konijnen minder makkelijk kunnen besluipen. Op sommige plekken bevindt de burcht zich onder zeer dicht struweel. De omgeving moet dus of open zijn, of zeer besloten. Juist een halfopen landschap is gevaarlijk.

In een konijnenpopulatie maken de dominante vrouwtjes de grootste holenstelsels en krijgen de meeste jongen. De jonge vrouwtjes graven een wentel: een doodlopende gang met een kraamkamer aan het eind. Deze wentels zijn gevoelig voor predatie, omdat er geen nooduitgang is. Beheerders kunnen jonge konijnen verleiden om een hol te graven door een ondiepe kuil te maken en die af te dekken met een takkenhoop. Hieronder is het konijn veilig voor kat en vos. Maak de takkenhoop niet te hoog, want anders gaan er weer roofvogels op zitten.

Gewenningsren
In Spanje en Frankrijk is veel ervaring opgedaan met het uitzetten van konijnen voor de jacht, maar ook als prooi voor de lynx. De herfst en de winter blijken de meest geschikte periodes om konijnen uit te zetten, want dan is er het minste agressie tussen de dieren. Onderlinge agressie vermindert voortplanting. Daarom is het sowieso aan te bevelen om konijnen uit te zetten in kleine aantallen en in gebied waar geen andere konijnen leven. In de eerste periode na uitzetting sterven de meeste konijnen door predatie. Een ‘soft release’ kan dit voorkomen. Bij de soft release wordt een kunstburcht gegraven met een tijdelijke ren eromheen van vijftig tot honderd vierkante meter groot. Hier kunnen de dieren veilig wennen aan hun nieuwe omgeving. Wanneer er jongen geboren worden, kunnen zij gevaccineerd worden en na ongeveer acht weken via een poortje de ren verlaten. Zo’n gewenningsren vergroot het succes van uitzetting aanzienlijk.