Recordaantal dammen verwijderd in Europa

16 mei 2023

In 2022 is een recordaantal van 325 dammen uit rivieren in 16 Europese landen verwijderd. Dat is een stijging van 36% vergeleken met 2021. Koploper is Spanje, gevolgd door Zweden en Frankrijk. Voor het eerst is afgelopen jaar ook een stuw in Luxemburg weggehaald, als onderdeel van een groter natuurherstelproject in de rivier Pétrusse die door de hoofdstad loopt. Dit blijkt uit een nieuw voortgangsrapport van Dam Removal Europe, een beweging waar het Wereld Natuur Fonds onderdeel van is.

Volgens Merijn Hougee, als expert betrokken bij de Europese zoetwaterprojecten van WWF-NL, is het verwijderen van dammen één van de beste manieren om de natuur te herstellen. "Het mooie van dam removal is dat je vrijwel direct resultaat ziet. Zo zagen we in Frankrijk de Atlantische zalm weer na het verwijderen van een dam. Trekvissen zoals zalmen kunnen weer migreren naar paaiplekken om zich voort te planten, water gaat weer stromen en het natuurlijke proces van erosie en sedimentatie zorgt ervoor dat grind, zand en klei zich langs de rivier verspreiden. Dit is goed voor de dieren en planten die in en rond de rivier leven en ook voor mensen."

Een verwijderde dam in Finland heeft volgens Hougee ook al prachtige resultaten laten zien: "Amper één jaar nadat de dam is verwijderd zijn 200 juveniele zalmen in de rivier aangetroffen. Dit is ongekend veel en laat de kracht zien van het verwijderen van dammen als natuurherstelmaatregel."

Vele voordelen van damverwijdering
Bijkomend voordeel van gezonde vrijstromende rivieren is dat er zowel minder kans is op overstromingen als minder droogte én is het van belang voor de drinkwatervoorziening. Volgens Hougee is nog niet iedereen op de hoogte van de vele voordelen van het weghalen van dammen. "Met elke dam die we verwijderen halen we ook blokkades weg in de hoofden van mensen. Niet alleen het water begint weer te stromen, er komt ook een andere 'stroming' op gang in de hoofden van mensen. De groeiende cijfers laten zien dat steeds meer watermanagers in Europa het verwijderen van dammen een goede maatregel vinden."

Later dit jaar worden met steun van WWF-NL dammen verwijderd in Slovenië. Ook in Kroatië en Slowakije staan barrières op de nominatie om weggehaald te worden.

Herman Wanningen, directeur van de World Fish Migration Foundation, benadrukt dat het belangrijk is om te laten zien dat het verwijderen van dammen overal ter wereld kunnen worden opgeschaald: "We zijn nu ook in Europa bezig met een 'rivierlutie', maar dat kan alleen als rivierbeheerders, autoriteiten, beleidsmakers en burgers samenwerken."

Doel: 150.000 verouderde barrières in Europese rivieren verwijderen
Een belangrijk gevolg van de versnippering van rivieren door dammen is het verlies aan biodiversiteit, met een afname van 93% van de populaties migrerende zoetwatervissen in Europa en 76% op wereldwijd niveau. Deze alarmerende cijfers vragen om efficiënte oplossingen om de rivieren te herstellen.

In 2022 zijn vooral verouderde stuwen in Europese rivieren verwijderd. Uit eerder onderzoek is gebleken dat er in Europa zo'n 150.000 onbruikbare barrières zijn. Volgens Wanningen moeten er uiteindelijk elk jaar enkele duizenden stuwen worden verwijderd om echt in een 'stroomversnelling' te komen.

Europese natuurherstelwet
Het verwijderen van dammen is ook essentieel voor de Europese natuurherstelwet. Het Europees Parlement stemt naar verwachting voor de zomer over het ambitieuze voorstel van de Europese Commissie om biodiversiteit in Europa te herstellen. En jij kunt hier bij helpen. Geef jij je stem voor een sterke natuurherstelwet?