NGO's vechten goedkeuring van glyfosaat aan bij EU Hof

21 nov 2023

Terwijl de Europese Commissie op het punt staat om het controversiële herbicide in de komende dagen formeel opnieuw goed te keuren, zijn Pesticide Action Network (PAN) Europe en 4 lid-organisaties van plan om de hernieuwde goedkeuring van glyfosaat aan te vechten bij het Europese Hof. Deze organisaties zijn experts op het gebied van de beoordeling en regulering van pesticiden en hebben veel ervaring met Europese en nationale rechtbanken.

Dr. Martin Dermine, uitvoerend directeur van PAN Europe zegt: "De hernieuwde goedkeuring is in directe tegenspraak met de bevindingen van talloze onafhankelijke wetenschappers die onderzoek hebben gedaan naar de effecten van glyfosaat. Het tart de wil van de overgrote meerderheid van de Europeanen en negeert de dringende noodzaak en politieke verplichting om het gebruik van pesticiden te verminderen. Het belangrijkste is, dat het in strijd is met de pesticidewetten van de EU, die prioriteit geven aan de bescherming van gezondheid en biodiversiteit boven economische belangen. Ons verzet is gebaseerd op overtuigend juridisch en wetenschappelijk bewijs."

Verwacht wordt dat de EU-Commissie binnenkort een besluit zal nemen over de hernieuwde goedkeuring van glyfosaat voor 10 jaar. (1) Dit volgt op een stemming in een comité van beroep (Appeal Committee) van de Europese Raad waaruit bleek dat de Commissie niet in staat was om een gekwalificeerde meerderheid van lidstaten voor het voorstel tot verlenging te krijgen. Met name landen die 42 % van de EU-burgers vertegenwoordigen, steunden de verlenging. Grote landen als Frankrijk, Duitsland en Italië onthielden zich van stemming, samen met België, Bulgarije, Malta en Nederland. Oostenrijk, Kroatië en Luxemburg stemden tegen de hernieuwde goedkeuring.

Zorgen van wetenschappers
Kritiek is er op het beoordelingssysteem van de EU voor pesticiden. Volgens de wet moeten producenten hun eigen onderzoeken indienen die de veiligheid van de werkzame stof aantonen, aangevuld met peer reviewed wetenschappelijke literatuur. Toch wordt het meeste peer reviewed onderzoek door producenten vaak afgedaan als irrelevant of onbetrouwbaar, een standpunt dat doorgaans wordt gesteund door de EU-autoriteiten. Deze afwijzing heeft in de academische gemeenschap alarmbellen doen rinkelen over de minachting voor onafhankelijk, peer reviewed onderzoek. Bijna 300 wetenschappers uit België en Nederland, waaronder meer dan 100 universiteitsprofessoren, hebben er onlangs bij hun regeringen op aangedrongen om de hernieuwde toelating van glyfosaat af te wijzen.

Dr. Pauline Cervan, toxicoloog bij Générations Futures (Frankrijk) zegt hierover het volgende: "Op het eerste gezicht lijkt de evaluatie van de EFSA grondig en omvat ze talrijke studies. Maar van de 1.628 peer reviewed glyfosaatstudies - waarvan vele negatieve gevolgen voor de gezondheid of het milieu aan het licht brachten - die de afgelopen tien jaar zijn gepubliceerd, werden er slechts 30 (1,8%) als relevant en betrouwbaar beschouwd voor evaluatie. Deze studies worden in de algehele bewijsbeoordeling overschaduwd door onderzoek van de industrie, en geen enkele studie diende als een belangrijke studie in de Europese herevaluatie."

Dr. Peter Clausing, toxicoloog bij PAN Germany, wijst op ECHA's veronachtzaming van haar eigen richtlijnen en voorschriften bij de beoordeling van glyfosaat als een kankerverwekkend gevaar: "Niet alleen dat ECHA duidelijk bewijs van kankerverwekkende effecten liet 'verdwijnen' op basis van de schending van toepasselijke richtlijnen en voorschriften. Ze hebben ook uitspraken gedaan die in tegenspraak zijn met de feiten over het mechanisme van hoe glyfosaat tumoren kan veroorzaken. Daarnaast werden nieuwe overtuigende wetenschappelijke bevindingen, zoals effecten op het microbioom, door de EFSA van tafel geveegd met het excuus dat internationaal overeengekomen richtlijnen voor de risicobeoordeling ontbreken."

Margriet Mantingh, voorzitter van PAN Nederland zei: "Het niet op de juiste manier aanpakken van belangrijke gezondheidsproblemen kan mensen direct schaden. Dit maakt de rechtszaak van cruciaal belang. Talrijke epidemiologische studies wijzen op een mogelijk verband tussen glyfosaat en verschillende gezondheidsproblemen, waaronder kanker, doodgeboorten, misvormingen, autismespectrumstoornissen en de ziekte van Parkinson."

Dr. Angeliki Lysimachou, hoofd Wetenschap en Beleid bij PAN Europe benadrukt: "Het wijdverspreide gebruik van glyfosaat kan desastreuze gevolgen hebben voor het milieu: het kan schade toebrengen aan aquatische en terrestrische soorten, een bedreiging vormen voor ecosystemen en biodiversiteit en zijn residuen, samen met het afbraakproduct AMPA, verontreinigen waterbronnen in heel Europa. Ondanks honderden recente wetenschappelijke studies die schade aan het milieu aan het licht brachten, hebben de EU-autoriteiten dit bewijs genegeerd en ten onrechte geconcludeerd dat glyfosaat veilig is".

Dr. Helmut Burtscher, campagnevoerder bij GLOBAL 2000 (Oostenrijk) voegt hieraan toe: "Decennialang konden alleen producenten toelatingsbesluiten aanvechten voor de rechter, waarbij ze dit recht vaak misbruikten om besluiten die ze ongunstig vonden aan te vechten. Een wetswijziging in 2021 geeft milieu-NGO's en burgers nu echter de mogelijkheid om hun milieurechten te doen gelden voor het Hof van Justitie van de EU. Deze zaak biedt een kans om te bewijzen dat de hernieuwde goedkeuring van glyfosaat niet in overeenstemming is met de EU pesticidenverordening."

Martin Dermine van PAN Europe concludeert: "Door glyfosaat opnieuw goed te keuren laat de Europese Commissie zien dat ze achter de agro-industrie staat. De wetenschap is duidelijk over de gevaren van deze stof: de stof moet verboden worden, zoals vereist door de EU-wetgeving. Recente uitspraken van het Hof van Justitie van de EU (2) bevestigen dat er prioriteit moet worden gegeven aan de menselijke gezondheid en het milieu, terwijl het voorzorgsbeginsel aan de basis ligt van het pesticidenbeleid. De Europese Commissie heeft juist het tegenovergestelde gedaan."