Sneller meebewegen met klimaatverandering: nieuw programma klimaatadaptatie

12 nov 2024

Centraal gelegen, met gevarieerde landschappen, diverse dorpen en steden, talloze monumenten, natuurgebieden en een bloeiende economie: Utrecht is een uniek stuk Nederland. Deze bijzondere mix is kwetsbaar voor klimaatverandering. In het tweede Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptie ligt de nadruk op het beter en sneller weerbaar maken van de provincie tegen weersextremen als langdurige hitte, droogte en wateroverlast.

Sinds de start van het Programma Klimaatadaptatie in 2020 is het onderwerp klimaatadaptatie goed op de kaart gezet. De eerste stappen zijn gezet om Utrecht klimaatbestendiger te maken, maar de snelheid waarmee het klimaat verandert is ongekend en daarmee nemen de risico’s toe. De provincie Utrecht trekt de komende 4 jaar meer dan 11 miljoen euro uit om versneld maatregelen te treffen en uitvoeringsprojecten te ondersteunen. Dit bedrag is onder voorbehoud van goedkeuring door Provinciale Staten.

Doelen voor de komende 4 jaar
De provincie neemt vaak beslissingen voor de lange termijn. Bijvoorbeeld over een nieuwe woonwijk die gebouwd wordt. Is het daar over 20 jaar nog wel prettig en veilig leven? Met het nieuwe Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie 2025-2028 externe link werkt de provincie aan omgevingen die robuust zijn en de gevolgen van klimaatverandering kunnen opvangen. Gedeputeerde Klimaatadaptatie Has Bakker: “Als we klimaatadaptatie nu meenemen in investeringen die we doen en plannen die we maken, kunnen we schade en leed in de toekomst verminderen of zelfs voorkomen.”

In het programma staan 21 doelen voor de komende 4 jaar. Dit zijn enkele voorbeelden:

• In 2028 heeft iedere gemeente in de provincie Utrecht ten minste één klimaatbestendige en biodiverse wijk gerealiseerd en zijn samen met de gemeenten vervolgdoelen gesteld voor de periode na 2028.
• In 2028 richten terreinbeherende organisaties en agrariërs hun percelen klimaatbestendig in.
• In 2028 zijn er in de provincie Utrecht ten minste drie bedrijventerreinen toonaangevend voor klimaatadaptatie en zijn 25 andere bedrijventerreinen begonnen met de transitie naar klimaatbestendigheid.
• In 2028 wordt de provinciale infrastructuur klimaatbestendig aangelegd, beheerd en onderhouden.

Weerbaar zijn bij weersextremen
De kans op noodweer is door klimaatverandering drastisch toegenomen. Extreme regenval zoals eind oktober in Valencia en lange periodes van hitte en droogte komen door de opwarming vaker voor. Wat als noodweer Utrecht treft? Ziekenhuizen moeten bereikbaar zijn, belangrijke wegen moeten niet onderlopen, elektriciteit en telefonie moeten blijven werken.

In het nieuwe Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie is aandacht voor langdurige en extreme hitte. Met daarin zicht op een groter risico op bosbranden die zeker op de Utrechtse Heuvelrug veel gevolgen kunnen hebben. Bakker: “Klimaatverandering is echt ingrijpend. We moeten goed beseffen dat de impact hiervan op ons leven groot is. Daarom moeten we voorbereid zijn op zulke situaties, zodat we daar op kunnen inspelen als het ons raakt.”

Klimaatrechtvaardigheid als uitgangspunt
Iemand die in een kleine huurwoning in een verstedelijkte wijk woont, heeft meer last van hittestress dan iemand met een riante koopwoning in een lommerrijke omgeving. Het laat zien dat de lasten van klimaatverandering niet eerlijk zijn verdeeld. De provincie Utrecht wil daarom juist de plekken vergroenen waar de behoefte het grootst is. Dat kan bijvoorbeeld via de subsidieregeling voor groene, gezonde en klimaatbestendige steden en dorpen.

Gedeputeerde Bakker: “Daarom is klimaatrechtvaardigheid een nieuw begrip in het programma. Op dit moment lopen bepaalde groepen inwoners meer kans om geraakt te worden door klimaatverandering. Dat komt bijvoorbeeld door verschil in leeftijd, inkomen, woonplek, en gezondheid. Wij willen deze ongelijkheid verminderen. We geven daarom voorrang aan maatregelen op plekken waar deze het hardst nodig zijn, zoals in kwetsbare wijken.

Niet langer vrijblijvend
Klimaatadaptatie vraagt een andere manier van denken en doen. De provincie Utrecht helpt anderen daarbij en is een verbindende schakel tussen gemeenten, waterschappen, inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. De provincie Utrecht deelt graag kennis en kan initiatieven financiële steun geven. Waar mogelijk worden duidelijke kaders gesteld in onze Omgevingsvisie en Omgevingsverordening, wat helpt om een gelijk speelveld te krijgen.

Het nieuwe programma loopt van 2025 tot en met 2028. Het doel is dat klimaatadaptatie daarna niet meer als afzonderlijk onderwerp behandeld hoeft te worden binnen de provincie, maar dat het een logisch onderdeel is van alles wat de provincie Utrecht doet.