Advies: Gaswinning en kokkelvisserij in de Waddenzee mits 'voorrang voor de natuur'

De Adviesgroep Waddenzeebeleid (AGW) adviseert het kabinet om fors teinvesteren in de Waddenzee en in het waddengebied. Ingrijpende maatregelenzijn nodig om de Waddenzee als uniek natuurgebied in stand te houden en teverbeteren. Uitvoering van de investeringen in de natuur vergt ongeveer 500miljoen euro. Voor duurzame economische ontwikkeling van het Noorden is eenbedrag van 250 tot 300 miljoen euro nodig.

Economische activiteiten in de Waddenzee moeten worden beoordeeld in hetperspectief van 'voorrang voor de natuur' zo luidt het advies. Dat wilzeggen dat zij moeten opereren binnen strikte natuurgrenzen.
Voor de schelpdiervisserij betekent dit: sterke uitbreiding van de geslotengebieden en slechts kokkels oogsten als zeker is dat het natuurlijk verloopvan de vogels niet in gevaar komt. Binnen enkele jaren kunnen nieuwevangstmethoden worden ontwikkeld die recht doen aan het principe 'voorrangvoor de natuur'.
Ook gaswinning wordt beoordeeld in dat perspectief. Indien de winning wordtgebonden aan strikte natuurgrenzen, ziet de AGW geen ecologische bezwarentegen winning.

Voor beide activiteiten geldt dat vooraf wordt vastgesteld binnen welkenatuurgrenzen geopereerd kan worden en dat voortdurend wordt gecontroleerd,via een systeem van monitoring, of de grenzen niet worden overschreden.

In september 2003 besloot de ministerraad tot het instellen van eenonafhankelijke adviesgroep met als taak te adviseren overbeleidsbeslissingen op het gebied van natuur, visserij en gaswinning in deWaddenzee. Vanwege de belangen en de tegenstellingen op deze terreinen, wasbehoefte aan een onafhankelijke verkenning van de mogelijkheden voor eenverantwoord en integraal Waddenzeebeleid. In de Regeling instellingAdviesgroep Waddenzeebeleid wordt integraal beleid omschreven als: -noodzakelijk voor de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzeeals natuurgebied en behoud van het unieke open landschap-.
Om deze taak te kunnen vervullen heeft de AGW gesproken met tal van personenen instellingen, zowel belanghebbenden als wetenschappers, kennis genomenvan de omvangrijke hoeveelheid inzichten die in rapporten en documenten zijnvastgelegd, een veldbezoek aan het Waddengebied gebracht, en een projectteammet een aantal experts ingeschakeld om de benodigde kennis te verzamelen ente helpen ordenen.

Naar een offensieve strategie
De Adviesgroep heeft geconstateerd dat beleid en beheer van het waddengebiedin een impasse zijn geraakt en dat de kwaliteit van de natuur de afgelopenperiode achteruit is gegaan.
De AGW kenmerkt de huidige strategie als defensief en een belemmering voorontwikkeling en verbetering van de natuur. Deze defensieve strategieblokkeert ook de ontwikkeling van het waddengebied en de groeikansen van hetNoorden.

Om de impasse te doorbreken wordt een offensieve strategie bepleit dieuitgaat van 'voorrang voor de natuur' met beperkt menselijk medegebruik.Economische activiteiten worden beoordeeld op hun mogelijke schade voor denatuur en alleen toegelaten binnen strikte voorwaarden zodat aantasting vannatuurwaarden wordt voorkomen.
De in de schelpdiervisserij en gaswinning actieve ondernemers weten daardoorwaar zij aan toe zijn en kunnen dus afwegen of zij binnen de gesteldevoorwaarden rendabel kunnen opereren. In principe kunnen ook andereactiviteiten, zoals toerisme of havenuitbreiding, in dit perspectief wordenbeoordeeld.

Investeren in de Wadden
Een investeringsoffensief voor verbetering van de natuur bevat onder meer:aankoop van extra natuurterreinen, ontwikkeling van kwelders, ontpoldering,creeren van zoet-zoutovergangen, en - om de stijging van de zeespiegel hethoofd te bieden - verhoging van de zandsuppletie. Een beheersplan voorexoten als de Japanse oester zal eveneens bijdragen aan de kwaliteit van denatuur. Daarnaast is een duurzame ontwikkeling van bijvoorbeeld recreatie entoerisme van belang.
Het benutten van kennis en infrastructuur op het gebied van gas voor eenovergang naar een duurzame energievoorziening zal het Noorden des landsnieuwe mogelijkheden bieden voor een toekomstgericht energiebeleid.
De kennis van de natuur en van de economische ontwikkeling van de Waddenzeeen het waddengebied zou ge9ntegreerd en verder ontwikkeld moeten worden inde vorm van een -Waddenacademie-.

Schelpdiervisserij
De AGW constateert dat de kokkelvisserij zich in de huidige vorm nietverdraagt met het principe 'voorrang voor de natuur'. Van de mosselvisserijis dat niet zeker.
Om te garanderen dat de veerkracht van de Waddenzee niet wordt overschredenen dat natuurwaarden niet worden aangetast, krijgen in de visie van deAdviesgroep, deze vormen van visserij natuurgrenzen opgelegd die niet mogenworden overschreden. De natuurgrenzen hebben betrekking op de bevisteoppervlakte, bodemberoering en aantallen vogels.
Het aantal gesloten gebieden zou in het visseizoen 2004 uitgebreid moetenworden met het oog op bescherming van mosselbanken, zeegras enfoerageergebieden voor vogels. De effecten op de natuur vanschelpdiervisserij worden nauwgezet gevolgd. Bij overschrijding van deopgelegde grenswaarden worden de activiteiten bijgestuurd.
Gecontroleerde teelt van kokkels kan - binnen een termijn van zeven jaar -worden bereikt door innovatie. Als de sector niet in staat blijkt om in deafgesproken tijd binnen de grenswaarden te opereren, zal de kokkelvisserijmoeten verdwijnen uit de Waddenzee. Ook de mosselvisserij zal aangrenswaarden moeten voldoen.

Gaswinning
De Adviesgroep constateert dat er, mits gebonden aan grenswaarden, geenecologische bezwaren zijn tegen het winnen van gas onder de Waddenzee. Zijadviseert daarom het winnen van gas vanaf de wal toe te staan onder striktevoorwaarden. De bodemdaling in de diepe ondergrond als gevolg van winningmoet aan een maximum worden gebonden om natuurschade te voorkomen. Hetnatuurlijke proces van opslibbing op kwelders en platen maakt de beperktebodemdaling goed, zo leert onder andere de ervaring bij Ameland. Zowel desnelheid van de bodemdaling als de opslibbing moeten niettemin voortdurendworden gemeten om te bepalen of beide gelijke tred houden met elkaar. Indiende vastgestelde grenswaarden toch zouden worden overschreden moet degaswinning worden vertraagd of gestaakt. Het winnen geschiedt dus met dehand aan de gaskraan.

De Adviesgroep is van mening dat uitstel van gaswinning geen optie is. Deaanwezige infrastructuur, zoals pijpen en installaties voor gasbehandeling,zal indien nieuwe mogelijkheden tot winning uitblijven, over enkele jarenniet meer geschikt zijn. Velden die thans niet worden gewonnen zullenwaarschijnlijk nooit worden gewonnen omdat ze later niet meer rendabel zijnte exploiteren.
De voorgestelde investeringen in de natuur en in de economie van het Noorden(E 750 & 800 miljoen) kunnen worden bekostigd uit de aardgasbaten. Deschattingen van de opbrengst voor de schatkist lopen van E 2,5 . 5 miljardvoor bewezen voorraden tot E 7 - 9,5 miljard voor bewezen - plusvermoedelijke voorraden.

Bestuur
De versnipperde wijze waarop het bestuur van het waddengebied isgeorganiseerd, is in de ogen van de AGW een belangrijke oorzaak van deimpasse. Er wordt een brede benadering bepleit die niet alleen de Waddenzeemaar het hele Waddengebied omvat. Het strategische beleid moet op nationaalniveau worden vastgesteld. Het dagelijks bestuur en beheer is een regionalezaak.
De Adviesgroep heeft de heren Th.A J. Toonen en A.A.M.F. Staatsen gevraagdom een uitgebreide beschouwing over een effectieve bestuurlijke structuurvoor het Waddengebied. Hun bijdrage is als losse bijlage toegevoegd aan hetrapport van de AGW.

Adviesgroep
In de Adviesgroep zijn nieuwe gezichtspunten, gebaseerd op kennis,aangedragen om de problematiek rond de Waddenzee te bekijken. Zij hoopt danook dat betrokken partijen bereid zijn de kansen af te wegen die deze nieuwegezichtspunten bieden. Indien wordt vastgehouden aan eigen reeds langingenomen standpunten duurt de impasse voort en zal geen verbeteringoptreden voor de Waddenzee en voor de ontwikkeling van het Noorden.
Daarnaast is het van belang het advies in zijn samenhang te bezien. Indienafzonderlijke elementen uit het brede perspectief worden gelicht, zullenstagnatie en polarisatie voortduren en zelfs kunnen verscherpen.

De Adviesgroep Waddenzeebeleid bestaat uit:
de heer W. Meijer (voorzitter)
mevrouw mr. P.C. Lodders- Elfferich, en
de heer drs L.M.L.H.A. Hermans.

Het rapport Ruimte voor de Wadden kunt u downloaden vanaf deinternetpagina.s van de ministeries van VROM (www.vrom.nl), EZ(www.minez.nl) en LNV (www.minlnv.nl) en op Interwad (www.waddenzee.nl).

Natuur- en milieuorganisaties kanten zich scherp tegen het advies aanhet kabinet om extra gaswinning toe te staan in de Waddenzee en dekokkelvissers daar voorlopig hun gang te laten gaan.

Volgens directeur De Gelder van Vogelbescherming Nederland is dekokkelvisserij "niet duurzaam en niet duurzaam te krijgen".
Daarom noemde hij het "onbegrijpelijk" dat de adviesgroep-Meijer in haardonderdag gepresenteerde visie voor het waddengebied de kokkelvissers nogzeven jaar wil laten doorgaan.
Directeur Revier van de Waddenvereniging hamerde op het zogenoemdevoorzorgsprincipe voor gaswinning. Bij zorg over het effect moeten geeneconomische activiteiten beginnen. "Bij twijfel niet inhalen", aldus Revier.