Natuurgebied Oostvaardersplassen tien jaar in ontwikkeling

Vandaag is het precies tien jaar geleden dat Staatsbosbeheer het beheer kreeg over de Oostvaardersplassen, een natuurgebied van meer dan 6000 hectare tussen Almere en Lelystad. De Oostvaardersplassen vormt nationaal en internationaal een boegbeeld voor natuurontwikkeling. Het is het grootste aaneengesloten moerasgebied van West-Europa met een waardevolle flora en fauna. Uniek in de Oostvaardersplassen is dat er zo min mogelijk wordt ingegrepen door de mens. Recent onderzoek, uitgevoerd door Stichting Recreatie, toont aan dat bezoekers bijzonder positief zijn over het gebied. Vooral de ongereptheid, de soortenrijkdom aan vogels en de grote grazers worden als bijzonder ervaren.

Recreatieonderzoek
Stichting Recreatie onderzocht, in opdracht van Staatsbosbeheer, recent de recreatiefunctie van de Oostvaardersplassen en de omliggende gebieden. Het blijkt dat veel bezoekers enthousiast zijn over het gebied. Men vindt de ongereptheid, de soortenrijkdom aan vogel en de grote grazers bijzonder. Bijna de helft van de bezoekers komt uit Flevoland, eenderde deel uit West-Nederland. Jaarlijks komen er naar schatting 200.000 bezoekers, en het herhaalbezoek is hoog.Het kerngebied van de Oostvaardersplassen is niet of slechts onder begeleiding toegankelijk. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de begaanbaarheid en het voorkomen van verstoring van flora en fauna. Een grote meerderheid (circa 90%) van de recreanten heeft begrip voor de beperkte openstelling of vindt dat dit het gebied juist bijzonder maakt. De bezoekers hebben grote waardering voor het unieke karakter van het gebied. De bijzondere aard van de Oostvaardersplassen is voor ruim 2/3 van de bezoekers reden om het gebied te bezoeken. De meeste bezoekers kijken positief aan tegen de aanwezigheid van grote grazers en driekwart van de ondervraagden vindt het goed voor de natuur of passend dat kadavers in het natuurgebied blijven liggen.

Ontwikkeling en beheer
De ontwikkeling en het beheer van het natuurgebied door Staatsbosbeheer behoeft meer uitleg omdat het 'anders' is dan dat we in Nederland gewend zijn. Het is geen stadspark, geen boerderij of traditioneel natuurreservaat, dat wordt beheerd als een oud cultuurlandschap. Alle dieren worden vrij geboren, en leven en sterven er in vrijheid. In de Oostvaardersplassen zijn natuurlijke processen op gang gekomen die in andere natuurgebieden geen kans krijgen. Vogelsoorten die uit ons land waren verdwenen, zoals de grote zilverreiger, zijn weer als broedvogels teruggekeerd. De zeearend staat op het punt om zich weer als broedvogel te vestigen want er zit al de hele zomer een verloofd zeearendenstel in het gebied.

De grote grazers in het gebied laten natuurlijk gedrag zien wat ze op andere plekken niet kunnen vertonen. De edelherten leven in enorme grote kuddes en zijn niet schuw. De wilde runderen en wilde paarden leven er als de Kaapse buffels en zebra's in Afrika. Ecoloog Frans Vera van Staatsbosbeheer maakt de vergelijking met natuurgebied de Serengeti in Afrika:'Weliswaar is de Serengeti veel groter, namelijk 2,5 miljoen hectare, en leeft daar de op een na hoogste dichtheid van roofdieren (de leeuw en de gevlekte hyena), toch is de vergelijking zeker te maken'. 'De dieren vertonen in beide gebieden hetzelfde natuurlijke gedrag. Jonge dieren blijven na de geboorte bij hun moeder en leven in kuddes. De dieren sterven er natuurlijk ook, door gebreken, ouderdom of gebrek aan voedsel, en door grote roofdieren. Ondanks de feiten dat er om de Serengeti geen hek staat, de dieren daar trekken en de aanwezigheid van grote roofdieren, gaat 75% van de gnoes die sterven uiteindelijk dood door gebrek aan voedsel. De grote roofdieren nemen maar 25% van de sterfte voor hun rekening. In de Oostvaardersplassen is Staatsbosbeheer het grote roofdier'. Staatsbosbeheer beëindigt het leven van een grote grazer als het dier zich verzwakt afzondert van de kudde, een voorteken dat het einde in zicht is. Vera: 'De afgelopen winter euthaniseerde Staatsbosbeheer 65% van de dieren die stierven'.