Bloeiende bermen in steen

De gebieden langs de Nederlandse snelwegen zijn de afgelopen jaren in hoogtempo volgebouwd. Deze snelweglocaties ontwikkelen zich tot gewildevestigingslocaties voor bedrijventerreinen, maar ook voor woonwijken ensportterreinen. Tegelijkertijd bestaat hierover veel onvrede. De snelwegzoneslibt dicht, verrommelt en samenhang tussen de bebouwing ontbreekt. Hetwordt daarom tijd dat de overheid duidelijke keuzen maakt waarverstedelijking langs de snelweg kan worden versterkt en waar openpanorama's moeten worden behouden.

Dit zijn de belangrijkste conclusies van de studie 'Bloeiende bermen.Verstedelijking langs de snelweg' van het Ruimtelijk Planbureau. Tijdens eenbijeenkomst op 24 februari overhandigde RPB-directeur Wim Derksen het eersteexemplaar aan Jan Brouwer, rijksadviseur voor infrastructuur. De studie inventariseert de feitelijke ontwikkelingen rond de snelwegen engeeft een beeld van de functies en sectoren die de snelweglocaties deafgelopen jaren hebben opgezocht. De toenemende verstedelijking langs desnelweg die de onderzoekers constateren, is grotendeels tot stand gebrachtdoor lokale plannen. Schoorvoetend wordt op rijksniveau aandacht besteed aande snelweg als vestigingsplaats maar de ruimtelijke effecten kunnen nietlanger worden genegeerd. De snelweglocaties zouden dan ook eenvanzelfsprekend onderdeel moeten worden van het nationaal ruimtelijk beleid,zo menen de onderzoekers. De studie beoogt het beleid hiervoor handvatten tebieden.

Toenemende ruimtedruk vooral in de overgangsgebieden tussen stad en landDe snelwegomgeving manifesteert zich de laatste jaren, vooral in deovergangsgebieden tussen stad en land, als populaire vestigingsplaats voorwonen, werken en recreëren. De locaties zijn goed bereikbaar, goed zichtbaarén er is ruimte.

Het resultaat is een grote ruimtedruk op de omgeving rond de snelwegen. Zois het grondgebruik voor bedrijven en woningen in de periode 1993-2000 in desnelweggebieden sterker gegroeid dan daarbuiten, met name in deovergangszone tussen stedelijk en landelijk gebied. Ook groeit het aantalmensen dat binnen de snelwegzone werkt harder dan daarbuiten. Stijgt inNederland het aantal werknemers in de periode 1996-2004 met 19 procent,binnen de snelwegbuffer is dat groeipercentage 23 procent. In vergelijkingmet de rest van Nederland is in de snelwegzone relatief veel ruimte ingebruik voor bedrijvigheid en iets minder voor wonen en recreëren. Het zijnvooral bedrijven in de distributiesector en de zakelijke dienstverlening diezich langs de snelwegen vestigen.

De onderzoekers laten in de studie zien dat er binnen de snelwegzoneverschillende belangrijke locaties zijn. Zij onderscheiden afslagen,zichtlocaties en knooppunten die elk hun eigen relaties met de snelweghebben en andersoortige ontwikkelingen aantrekken. Daarmee verschillen ookde eisen ten aanzien van de ruimtelijke invulling.Op zichtlocaties wordt bijvoorbeeld relatief weinig gewoond en juist veelgewerkt en (nog meer) gerecreëerd. Bij veel afslagen vinden webedrijventerreinen die, vooral in het landelijk gebied, een flinke impacthebben op de ruimte. Knooppunten liggen op strategische locaties en zijn,vooral in verstedelijkte gebieden, in trek als vestigingsplaats voorwoningen, bedrijven, kantoren en winkels.

Duidelijke keuzen maken ten aanzien van snelweglocaties
Om dichtslibbing te voorkomen stellen de onderzoekers dat duidelijke keuzenmoeten worden gemaakt ten aanzien van de bebouwing van de snelwegzones. Dezekeuze is afhankelijk van het gebied. Zo zal in het landelijk gebied vakernadrukkelijk moeten worden gekozen voor het behoud van open panorama's. Inhet stedelijk gebied daarentegen mag de snelwegzone op sommige plekken meerallure krijgen, bijvoorbeeld door de dichtheid op te voeren, en gebouwennadrukkelijker richting snelweg te presenteren. Zo zouden bedrijven enshowrooms in een geluidswand kunnen worden geïntegreerd die hetachterliggende gebied beschermt tegen lawaai en tegelijkertijd een icoon aande snelweg vormt.

De grootste uitdaging ligt echter in de overgangszone tussen stad en land.Tot op heden worden daar de minst heldere keuzen gemaakt, terwijl juist daarde hoge dynamiek vraagt om nationale regie. Kortom: Kies waar niets gebeurt. Waar het wel gebeurt: doe het daar goed. Ervalt nu nog iets te kiezen!

Bloeiende bermen. Verstedelijking langs de snelweg. David Hamers, KerstenNabielek, Rotterdam/Den Haag: NAi Uitgevers/RPB. ISBN 905662 4768Prijs EUR 22,50

Te bestellen bij de boekhandel of via NAi Boekverkopers, telefoon 0104401203