Natuurnet uw kennismakelaar 

 
 
      


Oostvaardersplassen: 100% natuur op eigen benen

8 april 2008


Staatsbosbeheer heeft vandaag een nieuwe toekomstvisie voor de Oostvaardersplassen gepresenteerd. De kern van deze nieuwe toekomstvisie is dat op de weg van natuurlijke processen wordt voortgegaan. De natuur mag er dus haar gang gaan. Het enige dat Staatsbosbeheer doet is daar de randvoorwaarden voor bieden. Wij willen ervoor zorgen dat sleutelsoorten (dieren die een soort 'wegbereider' zijn voor andere dieren en planten) in het gebied aanwezig zijn én dat het gebied zijn natuurlijke dynamiek terugkrijgt. Tot nu toe werd beheerd vanuit een visie die op twee gedachten hinkte, namelijk: het gebied in een bepaalde toestand handhaven, desnoods met kunstgrepen én tegelijkertijd de ontwikkeling van het natuurgebied op basis van natuurlijke processen laten doorgaan.

De Oostvaardersplassen is een uniek natuurgebied in ons dichtbevolkte land, waarbij de natuur op eigen benen kan staan en een kwaliteit kan bereiken, waarvoor we eerder duizenden kilometers moesten reizen om die te ervaren. Dat wat er tot nu toe aan kwaliteit tot stand kwam en nog komt is de uitkomst geweest van natuurlijke processen. Soorten als grauwe gans, edelhert, heckrund en konikpaard hebben als sleutelsoort door hun (graas)gedrag langs natuurlijke weg allerlei andere soorten wilde planten en dieren de kans gegeven zich in de Oostvaardersplassen te vestigen en te handhaven. De afname van vogelsoorten als blauwborst, baardman, lepelaar en roerdomp die zich jarenlang in Nederland had voorgedaan, werd niet alleen afgeremd, maar zelfs omgebogen in een toename. Vogelsoorten die zelfs uit Nederland als broedvogel waren verdwenen keerden in de Oostvaardersplassen terug, zoals de grauwe gans, de grote zilverreiger en als hoogtepunt de zeearend.

Ons streefbeeld, zoals uit de visie blijkt, is om het ecosysteem van de Oostvaardersplassen verder compleet te maken met andere sleutelsoorten zoals wild zwijn, wisent en op de lange termijn zelfs de wolf. Een andere randvoorwaarde is dat de natuurlijke dynamiek van het water in het moerassige deel van de Oostvaardersplassen als gevolg van verschillen in neerslag en verdamping door de jaren heen, periodiek terugkeert. Dat wordt nu op een kunstmatige manier door de aanwezigheid van een kade verhinderd. Deze kade scheidt op een harde manier het natte van het droge deel. Staatsbosbeheer gaat maatregelen treffen om deze kade overbodig te maken, waardoor ook weer een natuurlijke overgang van nat naar droog ontstaat.

De Oostvaardersplassen is ook een gebied met een geschiedenis. Het gebied was oorspronkelijk helemaal niet bedoeld voor natuur, maar voor industrie en landbouw. Zo is direct na het droogvallen van de polder landriet ingezaaid om de polder snel droog te krijgen en te kunnen ontginnen. Dit riet is nog in het droge deel van de Oostvaardersplassen aanwezig. Het verdwijnt nu als gevolg van de begrazing van de grote wilde hoefdieren en daarmee verdwijnen vogelsoorten die daaraan gebonden zijn, zoals ook blijkt uit recent onderzoek. Voor deze soorten geldt echter dat zij alleen toekomstperspectief hebben in het moerassige deel van de Oostvaardersplassen, waar riet zal groeien als gevolg van natuurlijke dynamiek in het waterpeil. Ook verdwijnt een overblijfsel uit de voorbije landbouwgeschiedenis van de Oostvaardersplassen, namelijk de vlieren die zijn opgekomen doordat greppels en sloten zijn gegraven ten behoeve van de landbouw. Met de vlieren verdwijnen soorten als wielewaal, nachtegaal en zomertortel. In de toekomst zullen vlierstruiken en ook andere soorten struiken als sleedoorn, meidoorn en ook boomsoorten als zomereik en wilde peer in de Oostvaardersplassen verschijnen. Zij zullen opgroeien, temidden van doornige struiken als sleedoorn, meidoorn en braam, die hen als natuurlijk prikkeldraad beschermen tegen vraat door de wilde hoefdieren. Op een aantal plaatsen in het gebied is al te zien hoe dit in zijn werk gaat.