Ontwerp-aanwijzingen Natura 2000 vertonen ernstige tekortkomingen

Minister Verburg van LNV heeft onlangs de aanwijzingsbesluiten voor een derde lichting van 29 Natura 2000-gebieden gepresenteerd. Vogelbescherming is blij dat de minister het belang van deze gebieden voor de instandhouding van Europese biodiversiteit onderschrijft. Dit neemt niet weg dat Vogelbescherming, na de aanwijzingsbesluiten kritisch te hebben bestudeerd, voor de 17 Vogelrichtlijngebieden zienswijzen bij LNV heeft ingediend. Een zienswijze is een vorm van gefundeerd bezwaar. Vogelbescherming vindt de ambitie van LNV veel te laag. Het is zeer de vraag of met de door LNV voorgestelde aanwijzingen, de Nederlandse bijdrage aan het Europese Natura 2000-netwerk niet op de tocht komt te staan.

Natura 2000 is het ecologisch netwerk van gebieden waarmee Europa bijzondere en waardevolle natuur beschermt. Deze gebieden worden aangewezen op grond van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Nederland kent 162 gebieden die deel uitmaken van het netwerk. De afgelopen tijd zijn twee clusters van gebieden (tranches) formeel aangewezen, en nu dus een derde.

Het blijkt dat deze derde lichting met aanwijzingsbesluiten ernstige tekortkomingen vertoont. Voor veel soorten en habitattypen waar het slecht tot zeer slecht mee gaat, is het ambitieniveau van de doelen beperkt tot behoud van het bestaande. Herstel of verbetering is een uitzondering. Een vergelijking van de landelijke streefdoelen voor broedvogels (uit het Natura 2000-doelendocument) met de optelsom van alle gebiedsdoelen, laat zien dat voor meer dan de helft van de broedvogels de doelen fors, vaak meer dan 50%, te laag liggen. Hetzelfde geldt voor trekvogels, wintergasten en het aantal sleutelpopulaties van broedvogels.

Een voorbeeld is de tapuit, die er wel erg bekaaid vanaf komt. Terwijl er op ecologische gronden twintig broedpopulaties van voldoende grootte nodig zijn voor de tapuit, zijn er van de huidige gebiedsbesluiten maar vier waar gestreefd wordt naar zo?n sleutelpopulatie. En terwijl er volgens het landelijke streefdoel voldoende leefgebied moet worden aangewezen voor in totaal ongeveer 1500 paar tapuiten, laat een optelsom zien dat de huidige gebiedsbesluiten samen niet verder komen dan ongeveer 600 paar, een tekort van meer dan 60%.

Onderzoek bevestigt kritiek
In opdracht van Vogelbescherming heeft de Universiteit van Tilburg in een recent rapport de ontwerp-aanwijzingsbesluiten uit de eerste en tweede tranche getoetst. Belangrijke overwegingen hieruit zijn verwerkt in de zienswijzen van Vogelbescherming. Ook de Universiteit van Tilburg concludeert dat het onduidelijk is of met de voorliggende aanwijzingsbesluiten de gunstige staat van instandhouding van soorten en habitattypen in Nederland wordt geborgd.

Op basis van de ingediende visies zal de minister de aanwijzingsbesluiten ? hopelijk ten goede aangepast ? vaststellen. Dan is duidelijk w t de doelen zijn. Beheerplannen moeten vervolgens duidelijk gaan maken hoe die doelen gehaald gaan worden. Voor drie Natura 2000-gebieden, Voordelta, Voornes Duin en Duinen van Goeree & Kwade Hoek, heeft de vaststelling van de aanwijzingsbesluiten al plaatsgevonden. Voor de gebieden in en rond de Waddenzee zal de vaststelling eind 2008 plaatsvinden.